Türkiye’de enerji ve rafineri denildiğinde akla gelen ilk kuruluşlardan biri olan TÜPRAŞ (Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.), ülkenin akaryakıt ihtiyacının büyük bir kısmını karşılayan dev bir sanayi kuruluşudur. Peki TÜPRAŞ’ın sahibi kimdir? Hangi şirkete ya da gruba aittir? İşte detaylar…
TÜPRAŞ Nedir?
TÜPRAŞ, Türkiye’de petrol rafinajı yapan en büyük ve tek entegre şirkettir. Türkiye genelinde dört büyük rafinerisi bulunur:
- İzmit Rafinerisi
- İzmir Rafinerisi
- Kırıkkale Rafinerisi
- Batman Rafinerisi
TÜPRAŞ, ham petrolü işleyerek benzin, motorin, LPG, jet yakıtı, asfalt ve birçok yan ürün üretir. Aynı zamanda Türkiye’nin en büyük sanayi kuruluşudur.
TÜPRAŞ’ın Sahibi Kim?
TÜPRAŞ, özelleştirilmeden önce uzun yıllar devletin sahip olduğu bir kamu kuruluşuydu. Ancak 2005 yılında yapılan özelleştirme ile birlikte, çoğunluk hissesi özel sektöre devredilmiştir.
Güncel ortaklık yapısı şöyledir:
| Hissedar | Pay Oranı |
|---|---|
| Enerji Yatırımları A.Ş. | %49,00 |
| Halka Açık (Borsa İstanbul) | %51,00 |
Buradaki en kritik bilgi:
Enerji Yatırımları A.Ş., Koç Holding ve Shell ortaklığıyla kurulmuş bir şirkettir. Ancak Shell zamanla bu ortaklıktan çıkmış, böylece Enerji Yatırımları A.Ş.’nin tamamı Koç Holding çatısı altına geçmiştir.
Yani:
- TÜPRAŞ’ın en büyük ve etkin sahibi Koç Holding’dir.
- Geri kalan hisseler ise Borsa İstanbul’da işlem gören halka açık paylardır.
TÜPRAŞ ve Koç Holding İlişkisi
Koç Holding, Türkiye’nin en büyük sanayi ve yatırım gruplarından biridir. Otomotiv, enerji, dayanıklı tüketim ve finans başta olmak üzere birçok sektörde faaliyet gösterir. Enerji alanındaki en büyük yatırımı ise TÜPRAŞ’tır.
Koç Grubu, TÜPRAŞ’ın yönetiminde belirleyici konumdadır ve stratejik kararlar doğrudan bu grup tarafından şekillendirilir.
TÜPRAŞ Yerli mi, Yabancı mı?
TÜPRAŞ tamamen yerli sermayeye sahip bir şirkettir.
Sahibi olan Koç Holding, %100 Türk sermayeli bir şirkettir. Dolayısıyla TÜPRAŞ, Türkiye’nin enerji alanındaki en büyük yerli sanayi kuruluşudur.
Faaliyet Alanları
- Ham petrol rafinajı
- Akaryakıt üretimi
- Petrokimya ürünleri
- Deniz ve kara taşımacılığı (DİTAŞ, OPET gibi iştiraklerle)
- AR-GE ve enerji verimliliği projeleri
TÜPRAŞ ayrıca, karbon emisyonunun azaltılması ve sürdürülebilir enerji dönüşümü konusunda da çalışmalar yürütmektedir.
Özet Bilgiler
| Özellik | Bilgi |
|---|---|
| Kuruluş Yılı | 1983 (Birleşik rafineriler) |
| Özelleştirme | 2005 |
| Sahibi | Koç Holding (Enerji Yatırımları A.Ş.) |
| Halka Açıklık Oranı | %51 (Borsa İstanbul) |
| Yerli mi? | Evet, tamamen yerli sermayeli |
| Ana Faaliyet Alanı | Rafineri, akaryakıt, petrokimya |
| Merkez | İstanbul, Türkiye |
Sonuç
TÜPRAŞ, Türkiye’nin en büyük sanayi kuruluşu ve tek rafineri operatörüdür. 2005 yılında özelleştirilmiş, hisselerinin büyük çoğunluğu Koç Holding tarafından satın alınmıştır. Bugün hem stratejik önemi hem de ekonomik büyüklüğü bakımından Türkiye’nin en değerli yerli şirketlerinden biridir. Enerji sektöründe yerli üretimin ve teknolojinin lideri konumundadır.
